Al voor de aanvang van de twintigste eeuw traden enkele bevlogen ondernemers op de voorgrond, die met sociale maatregelen voor hun personeel wilden laten zien dat er een weg was tussen het hardvochtige beleid van veel van hun collega's en de radicale eisen van het opkomende socialisme. De bekendste namen waren Van Marken en Stork, maar in de loop van de twintigste eeuw kreeg deze benadering meer navolging en werd die een regulier onderdeel van het beleid van vele ondernemingen. De diepere drijfveer daarvoor was de zorg voor het personeel als menselijk kapitaal.
In deze studie schetsen Erik Nijhof en Annette van den Berg de ontwikkelingen op vijf cruciale onderdelen van dit sociale ondernemingsbeleid: huisvesting, pensioenfondsen, medezeggenschap, veiligheid en gezondheid op het werk, en scholing. Uit deze analyses komt naar voren, dat dit sociale beleid in toenemende mate met dat van de overheid en van de vakbeweging vervlochten raakte. De drie partijen hadden ieder hun eigen agenda, maar bleken elkaar steeds meer nodig te hebben. Daardoor ontwikkelde zich een hecht overlegsysteem waarin deze drie partijen op sociaal terrein steeds nauwer samenwerkten.
Over de auteur(s):
Erik Nijhof is docent-onderzoeker bij het Departement Geschiedenis van de Universiteit Utrecht, afdeling Economische en Sociale Geschiedenis. Hij publiceerde onder meer over arbeidsverhoudingen in de Rotterdamse haven, over techniekgeschiedenis en de historische ontwikkeling van pensioenen. Annette van den Berg is werkzaam bij de Utrecht University School of Economics, leerstoelgroep Institutionele Economie. Tevens is zij verbonden aan de Universiteit van Antwerpen in het kader van een project over de rol van werknemers in goed ondernemingsbestuur.
BINT
Het menselijk kapitaal is het vierde deel in de reeks Bedrijfsleven in Nederland in de Twintigste Eeuw (BINT). Deze reeks belicht de geschiedenis van het Nederlandse bedrijfsleven gedurende de twintigste eeuw in zeven thema's: ondernemers, internationalisering, concentratie en concurrentie, menselijk kapitaal, bedrijfsleven en overheid, innovatie en kennisinfrastructuur en corporate governance. BINT is een groots opgezet samenwerkingsproject van diverse vooraanstaande universiteiten en onderzoeksinstituten.
